Karkamış Çadırkenti, Ziyaret Gözlem Raporu
24 Aralık 2014 tarihinde Hasan Kalyoncu Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Merkezi olarak Karkamış Suriyeli Misafirler
Çadırkenti’ne Yrd.Doç.Dr. Bilal ÇIPLAK, Arş.Gör. Ömer Ertuğrul MERAL, Arş.Gör. Özgür Osman DEMİR ve Mustafa ŞAHİN tarafından gerçekleştirilen ziyaret sonucu bu rapora yansıtılmıştır.
Düzenlenen bu ziyaret Kilis ve Nizip konteyner kentlerinden sonra Merkez tarafından yapılan üçüncü ziyaret niteliği taşımaktadır.
Yrd. Doc. Dr. Bilal Çıplak
Arş.Gör. Ömer Ertuğrul Meral
Arş.Gör. Özgür Osman Demir
Çadırkentteki Fiziksel, Psikolojik ve Sosyolojik Durum
Karkamış Çadırkenti, Karkamış ilçe merkezine 6,5 km., Gaziantep merkezine de yaklaşık 74 km mesafede, Karkamış barajının kenarında sınıra yaklaşık 3 km. mesafede 220.000 m2 alanda, 08 Ağustos 2012 tarihinde kurulmuştur. Çadırkentte ziyaretin gerçekleştirildiği tarih itibariyle 7.687 kişi barınmaktadır. Bu kişilerin yaklaşık 4000 kadarı 18 yaşın altındadır. Çadırkentte 1668 adet çadır bulunmaktadır. Bu sayılara göre çadır başına ortalama 4,6 kişi düşmektedir. Bu verilere dayanarak kapasitesi 4 kişi olarak belirlenen çadırlarda 18 yaş altı çocuk nüfusun fazlalığı çadır kullanımını çok zorlaştırmamaktadır.
Çadırkentte yaşayanların ulaşım ihtiyaçları, servisler vasıtası ile sağlanmaktadır. Bu servisler sayesinde çadırkent dışındaki ihtiyaçların karşılanmasında günübirlik gidiş gelişler mümkün olmaktadır.
Mevcut nüfusun denetimi, eğitimi ve hizmetlerin dağıtımı konuları başta olmak üzere barınma merkezi yöneticilerine yardımcı olmaları için çadırkentte oluşturulmuş mahallelerin her birinden birer tane temsilci (muhtar) seçilmiştir. Bu temsilciler vasıtası ile duyurular yapılmakta ve çadırkentin mevcut bayındırlık işleri ile ilgili aksaklıklardan haberdar olunarak acilen müdahale imkânı sağlanmaktadır. Buna örnek olarak ziyaretimiz esnasında gerçekleşen temsilciler toplantısında yangın ve önlemleri üzerine muhtarlar bilgilendirilmiş ve mahallelerin elektrik sorunları üzerinde bilgi alış verişi sağlanmıştır.
Çadırkentteki sağlık hizmetleri, girişte kurulan sahra hastanesi vasıtası ile yürütülmektedir. Hastane bünyesinde 3 pratisyen hekim, 3 acil tıp teknisyeni, 1 ebe, 1 ambulans, 3 hemşire, 1 çevre sağlığı teknisyeni, 1 eczane, 3 sağlık-bilgi işlem memuru bulunmaktadır. Bu yapı içerisinde günlük ortalama 120 Suriyeli Misafir sağlık hizmeti alabilmektedir. Ağır vakalarda hastalar Nizip devlet hastanesine sevk edilebilmektedir.
Barınma merkezi bünyesinde ilk-orta ve lise eğitimi UNICEF ve kaymakamlık destekleri ile oluşturulmuş olan sınıflarda gerçekleştirilmektedir. Eğitim sürecinde Suriyeli Misafirlerden mesleği öğretmenlik olan kişilerden de yararlanılmaktadır. Eğitimler kız ve erkek ayrı sınıflarda yapılmaktır. Bu yapı Suriye’deki eğitim yapısının çadırkentte de devam ettirilmek istendiğinin bir göstergesidir. Okullarda toplam 52 öğretmen ve 2.391 öğrenci bulunmaktadır. Yoğunluktan dolayı okulda 3 dönem birden eğitim verilmektedir. Çadırkente yeni kazandırılan konteynerler ile bu yoğunluğun azaltılması hedeflenmektedir. Mevcut şartlar içerisinde bir adet kütüphane kurulması da planlanmıştır. Öğretmen ve öğrencilere TÖMER tarafından Türkçe eğitimi verilmektedir.
Çadırkentin güvenliği toplamda 105 personel, 36 güvenlik kamerası tarafından sağlanmaktadır. Barınma merkezinin asayiş sorunları anında sorumlu polise iletilmekte ve gerekli işlemler başlatılmaktadır. Son 6 ayda gerçekleşen asayiş problemlerinde bu yol izlenmiştir. Kamp genelinde erken yaşta evlenme, bıçaklama, kırbaçlama dâhil olmak üzere fiziksel şiddet gibi asayiş sorunları ile karşılaşılmaktadır. Bu kapsamda karşılaşılan sorunlara yönelik olarak kolluk kuvvetlerin yaklaşım tarzlarını belirlemek adına, Suriye kültürü ile ilgili çeşitli eğitimler verilebilir. Çünkü bizim kültürümüzde suç veya kabahat olarak gördüğümüz bazı eylemler, Suriye kültüründe suç olarak görülmemektedir. Bundan dolayı güvenlik personeli ve misafirlerin iletişimlerinin sağlıklı olması açısından bu eğitimler önem arz etmektedir. Örneğin 18 yaş altı evlilik, çok eşlilik ve suç işleyen çocukların kırbaçlanması Suriye toplumunda yaygın olmasına rağmen bizim kanunlarımıza göre suç sayılmaktadır.
Çadırkent içerisinde bir adet market bulunmaktadır. Çadırkentte barınan kişilere aylık 85 TL/Kişi verilmektedir. Misafirler bu geliri markette veya başka istedikleri yerde kullanabilmektedirler. Marketteki fiyatlar çevre ilçelere göre, çadırkent müdürünün onayı ile belirlenmektedir. Bu para yardımının haricinde giyim ve temizlik malzemeleri gibi günlük kullanımda ihtiyaç duyulan malzemelerin temini yönetim tarafından sağlanmaktadır.
Yetişkin kadınlara yönelik olarak halk eğitime bağlı el sanatları, dikiş-nakış, resim boyama kurları düzenlenmektedir. Bu kursların yanı sıra kadın sağlığı ve çocuk bakımı gibi sağlık dersleri de verilmektedir. Bu kursların sayesinde Barınma merkezindeki kadınlar sosyal bir etkinliğe sahip olmaktadırlar. Ancak erkekler için bu durum oldukça sınırlı bir özellik göstermektedir. Barınma merkezinin çalışabilen erkek nüfusunun çoğunluğu Nizip ve Karkamış ilçe merkezlerinde çalışmaktadırlar. Ancak çalışamayanların sosyal etkinlikleri neredeyse bulunmamaktadır. Gençlerin enerjilerini doğru noktalara kanalize etmeleri için hazırlanmış olan spor alanlarının yetersiz olduğu düşünülmektedir. Özellikle çadırkentteki erkek nüfusun vakit geçirebilecekleri etkinlikler düzenlenmesi gerekmektedir. Üniversite eğitimi konusunda dezavantajlı duruma düşmüş olan (savaştan dolayı üniversiteyi yarım bırakmış olanlar dâhil) kişilere yönelik oryantasyon imkanları konusunda çalışılabilir. Bu hususta üniversitemizde eğitim gören Suriyeli öğrenciler mentörlük yapmaları için görevlendirilebilir.
Sürdürülebilirlik açısından bakıldığında, yöneticiler tarafından herhangi bir plan oluşturulmamış olduğu gözlenmiştir. Dünya ortalamasında bu tür ve benzeri barınma merkezlerinin ortalama 8-9 yıl açık kaldığı düşünülürse, kamptaki insanların topluma kademeli olarak entegrasyonuna yönelik düzenlemeler ve projeler yapılabilir. Örneğin 1 yıl çadırkentte hukuk eğitimi ve Türkçe eğitimin ardından 2 yıl iş, ev ve Türk toplumuna entegrasyon gibi çalışmalar yapılabilir. Özellikle dil eğitimi çok önemli bir husus olduğundan Suriyeli misafirlerin Türkçe öğrenimi teşvik edilebilir.
Merkezde bulunan kişilerin, savaştan kaçmış olmalarına rağmen, sınıra çok yakın olmalarından dolayı çatışmalardan kaynaklı seslere sürekli maruz kalmaları, içinde bulundukları travmatik durumun sürmesine neden olmaktadır. Bu kapsamda misafirlerin öznel iyi oluşlarını arttırmak açısından travma grupları oluşturulup, grup ile psikolojik danışma uygulaması yapılabilir. Ayrıca personelin de savaş sonrası oluşan bu tablodan psikolojik olarak olumsuz etkilenme ihtimalinden dolayı benzer şekilde personel için de grup ile psikolojik danışma uygulamaları yapılabilir.
Sonuç
Genel olarak merkezde yaşayan kişilerin tatminkâr oldukları gözlenmiştir. Buna mukabil çadırkent koşullarının belli bir konfor sunduğu yapılan çadır ziyaretinde de gözlenmiştir. Çadırlar kış şartlarına uygun bir yapıdadır. İçlerinde elektrik ve ısıtma araç gereçleri ilgili birimler tarafından sağlanmıştır.
Görevli sosyal hizmet uzmanının aktardığı üzere Suriye’den gelen kişilerin yaşayış biçimlerinden eski hayatlarına kıyasla büyük bir farklılıklar yaşamamaktadırlar. Çünkü savaştan önde büyük bir çoğunluğu kırsal bölgelerde yaşamakta olduklarından ve Karkamış bölgesi ile sürekli ticari alış veriş faaliyetleri yürüttüklerinden yabancılık çekmemektedirler. Asıl sorun bazı kamp kurallarına uyum sağlanması yönündedir. Bu durum zaman ve eğitim faaliyetleri ile gün geçtikçe iyileştirilmeye başlanmıştır.
Ziyaret esnasında nazik refakati için Çadırkent Müdürü Sn. Fuat ÇELİK’e, sorumlu AFAD personeline ve Sosyal Çalışmacı Zöhre GÜNGÖRDÜ’ye Hasan Kalyoncu Üniversitesi Ortadoğu Araştırma Merkezi olarak şükranlarımızı sunarız.
